Voordelen en risicos

Wat is het principe van osseointegratie?

De osseointegratieprothese komt uit de tandheelkunde. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd door de Zweedse wetenschapper Brånemark ontdekt dat bot zeer goed hecht met het oppervlak van een titanium schroef. Deze verbinding van metaal met bot noemt men osseointegratie en dit principe wordt nu door orthopeden gebruikt om op grote schaal heup- en knieprothesen aan te brengen in het bot. Sinds de jaren 90 is deze osseointegratietechniek verder ontwikkeld voor mensen met een arm- of beenamputatie. Anders dan bij een heup- of knieprothese steekt hierbij het implantaat door de huid naar buiten zodat daar een kunstarm of -been aan vastgeklikt kan worden. Sinds 2009 wordt de osseointegratie (klik)prothese ook in Nederland toegepast en maakt momenteel een spectaculaire groei door.

Is een osseointegratie
(klik)prothese veilig?

Ja, dit is een veilige behandeling. Chirurg dr. Jan Paul Frölke verricht sinds 2009 de behandeling in het Radboudumc Nijmegen, wat momenteel één van de grootste centra van de wereld is. Naast het verrichten van de behandeling werd er in het Radboudumc ook een onderzoeksafdeling opgebouwd met als doel te leren van deze voorheen innovatieve behandeling en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Over de jaren heen hebben onderzoekers van het Radboudumc, in samenwerking met andere grote internationale centra, de uitkomsten van de behandeling onderzocht ten aanzien van voordelen zoals verandering van functie alsmede de nadelen, met betrekking tot veiligheid en risico’s. Dit heeft geleid tot vele internationale publicaties en meerdere afgeronde proefschriften, waarbij het Radboudumc op wetenschappelijk gebied gezien wordt als een van de internationaal toonaangevende centra.

Het grondige onderzoek wat over de jaren is verricht heeft reeds geleid tot aanpassingen aan de behandeling met betrekking tot gebruikte implantaten, chirurgische techniek, en revalidatie protocollen, wat ertoe heeft geleid dat de resultaten van de behandeling aanzienlijk zijn verbeterd de afgelopen jaren.

Wat zijn de voordelen van een osseointegratie (klik)prothese?

De voordelen van de osseointegratie (klik)prothese ten opzichte van de kokerprothese blijken al na één jaar groot te zijn, maar ook na twee en vijf jaar zet deze verbetering door. Aangetoonde potentiële voordelen zijn onder anderen: toename van prothesedraagtijd, toename van loopafstand, afname van energieverbruik bij het lopen. Overige voordelen zijn het opheffen van kokergerelateerde klachten zoals problemen van de huid of de pasvorm van een kokerprothese. Verder geven patiënten aan een stabielere situatie te ervaren van hun prothese, en hierdoor meer te durven. Patiënten geven ook aan te kunnen voelen op wat voor ondergrond ze staan, doordat de trillingen die optreden bij het lopen via de prothese door het bot heen gaan. Dit fenomeen heet osseoperceptie (voelen middels het bot), en kan de sensatie geven het gevoel van het eigen been weer terug te krijgen. Ook wordt over de jaren heen gezien dat er een toename is aan spiervolume en kwaliteit van het bot rondom het implantaat.

Al met al zorgen bovenstaande voordelen voor een toegenomen prothesegebruik, toegenomen mobiliteit, én toegenomen kwaliteit van leven.

Bovenstaande voordelen van de osseointegratie behandeling zijn met name evident (en ook onderzocht) bij patiënten die problemen ervaren met een kokerprothese, die resulteren in verminderde tevredenheid en mobiliteit. Patiënten die geen kokerprothese kunnen gebruiken en hierdoor rolstoel gebonden zijn kunnen dus aanzienlijke verbeteren in hun situatie.

Wat zijn de risico’s van een osseointegratie (klik)prothese?

Iedere operatie kan gepaard gaan met risico’s of complicaties (ongewenste uitkomsten), zo ook zeer gevestigde operaties zoals een kunst-heup of -knie. Het onderzoeksteam uit het Radboudumc vervolgt nauwlettend alle patiënten die de behandeling hebben ondergaan sinds 2009. In eerste instantie waren er zorgen over de fixatie van het implantaat in het bot, maar dit is ongegrond gebleken, zeker met de huidige type implantaten. Ook diepe infecties met loslating van het implantaat zijn zeldzaam (onder de 3%). De huidige focus van veiligheidsonderzoek richt zich vooral op de problemen van de weke delen (de zachte weefsels, het stoma), aangezien oppervlakkige stoma infecties of stoma irritaties het meest frequent lijken voor te komen, met name bij mensen die roken en mensen met een hoog lichaamsgewicht. De stomaklachten zijn meestal goed te behandelen en zijn vaak van voorbijgaande aard. Door recent ontwikkelde nieuwe chirurgische technieken om het stoma aan te leggen komen de stomaproblemen nog maar weinig voor en zijn de klachten minder.

Potentiële problemen die kunnen ontstaan in de jaren na de behandeling zijn (van meest naar minst frequent):

• Infecties of irritaties van het stoma (afnemende trend over de jaren, <25% per jaar, afhankelijk van niveau)
• Problemen van de onderdelen van het kunstbeen (connector, knie, voet)
• Botbreuk rondom of boven het implantaat (6%)
• Loslating of breuk van het implantaat (<2%)
• Diepe infectie van het implantaat (1-3%)